سیزده به در چه غذایی درست کنیم؟

سیزده به در یکی از آیین‌های باستانی ایرانی است. به‌عقیده برخی مورخان، سیزدهم فروردین ماه از دیرباز به‌عنوان روزی مبارک و فرخنده شناخته می‌شد. ایرانیان در این روز به دامان طبیعت می‌رفتند تا آخرین مراسم جشن نوروز را به‌جا بیاورند.

جشن سیزده‌ به ‌در آیین‌های خاص خود را دارد. این آیین‌ها که از سال‌های دور برای ما به یادگار مانده‌اند، مراسمی مانند گره‌زدن سبزه، سپردن سبزه به آب روان، پرتاب کردن سنگ در آب برای دور کردن زشتی‌ها و بلایا را شامل می‌شوند. از دیگر مراسم مرتبط با این روز باید از پخت رایج‌ترین غذا سیزده به در مانند آش رشته و آماده‌کردن کاهو سکنجبین نام ببریم. در این مقاله شما را با نحوه پخت غذا برای 13 به در آشنا می‌کنیم، پس همراهمان بمانید.

سیزده به در ۱۴۰۳

روز سیزده‌به‌در در تقویم روز طبیعت نامگذاری شده و جشن گرفتن آن به‌عنوان یک مراسم باستانی از گذشته‌های دور رواج داشته است. در سیزدهم فروردین ماه ایرانیان به مکان‌های سرسبز می‌روند و آخرین روز تعطیلات نوروزی را جشن می‌گیرند.

به گفته ایرانیان باستان، جمشید پادشاه ایرانی و بنیان‌گذار نوروز، سیزدهمین روز از سال نو را در دل طبیعت و در میان مردم سپری می‌کرد. همین موضوع باعث رایج‌شدن این رسم در میان مردم شد. هدف از ۱۲ روز جشن و شادی در نخستین روزهای سال نو، آرزوی تداوم داشتن خوشی در ۱۲ ماه سال است. پس از گذشت این ۱۲ روز ایرانیان آخرین روز جشن نوروز را در فضاهای سرسبز برگزار می‌کنند تا صدای شادی خود را به گوش طبیعت نیز برسانند. به این صورت هم در جشن شکوفایی طبیعت سهیم می‌شوند و هم عناصر طبیعی را در بزم و سرور خود شریک می‌کنند.

به باور برخی تاریخ‌نگاران، عدد ۱۳ در ایران قدیم به عدد بدشانسی و بداقبالی شهرت داشته است. در حقیقت آن‌ها معتقدند که در طالع‌بینی باستان، ۱۲ ماه نمادی از ۱۲ خانه است که هر کدام از این آن‌ها به الهه خاصی اختصاص دارند. بخت و اقبال افراد متولدشده در ماه‌های مختلف سال وابسته به قدرت و اقتدار الهه آن خانه است.

به این دلیل که عدد ۱۳ تحت سلطه هیچ الهه‌ای نبود، نمادی از شومی و بدشانسی به‌حساب می‌آمد. بر اساس همین اعتقاد، مردم در روز سیزدهم فروردین به فضای باز می‌رفتند تا بداقبالی را از خانه‌های خود دور نگه دارند. بااین‌حال در سال‌های اخیر این اعتقاد از بین رفته است. بیشتر مردم گره خوردن عدد ۱۳ با بدشانسی را یک خرافه قدیمی می‌دانند. در سیزده ‌به ‌در ۱۴۰۳ آشتی و پیوند با عناصر طبیعی اصلی‌ترین هدف از برگزاری این آیین و جشن و شادی در دامان طبیعت است.

سیزده به در خوشمزه امسال

پخت غذا برای 13 به در با باورهای مردم درباره پیوند و آشتی با طبیعت ارتباط مستقیم دارد. پخت غذاهای گیاهی، آماده کردن تنقلات طبیعی و صرف آن‌ها در فضاهای سرسبز یکی از رسوم خوشمزه این روز است. نوع غذایی که در این روز طبخ می‌شود، با توجه به منطقه جغرافیایی، در شهرها و استان‌های مختلف ایران متفاوت است.

آش رشته به‌عقیده خیلی افراد محبوب‌ترین غذا سیزده به در است که برای آماده کردن آن، حبوبات را باید از شب قبل در خانه خیس کنید. معمولا در روز سیزدهم نوروز مواد مورد نیاز برای طبخ این غذا را به فضای باز می‌برند و از صبح زود آش را روی آتش بار می‌گذارند.

در بعضی مناطق استان خراسان اعتقاد دارند که آش روز سیزدهم فروردین باید با استفاده از گیاهان صحرایی طبخ شود. به‌همین دلیل تمام فرایند پخت آن از جمع‌کردن گیاهان گرفته تا طبخ این غذا، در طبیعت انجام می‌شود.

در بین انواع غذا سیزده به در بعضی از شهرها و استان‌ها، غذاهای گیاهی جایی ندارند. مثلا خوراکی‌هایی مانند کوفته از رایج‌ترین غذاهای این روز در بیجار محسوب می‌شوند. کاهو سکنجبین نیز از اجزای جدایی‌ناپذیر سفره سیزده ‌به ‌در در این شهرستان است.

آش میوه، آش دوغ، تاس‌کباب و پیچاخ‌قیمه از جمله غذاهایی هستند که در سیزدهم فروردین ماه در اردبیل طبخ می‌شوند. پخت انواع کباب مانند کوبیده، جوجه‌کباب یا چنجه نیز در بسیاری از استان‌ها از قبیل لرستان رواج دارد.

غذاهای مخصوص سیزده بدر

از رایج‌ترین خوراکی های مخصوص سیزده به در بیشتر مناطق ایران می‌توانیم به آش رشته، پلو و گوشت، کاهو سکنجبین و کباب کوبیده اشاره کنیم. در زیر طرز تهیه متداول‌ترین انواع غذا سیزده به در را توضیح می‌دهیم.

• آش رشته: معمولا از حبوباتی مانند نخود و لوبیا برای پخت آش رشته استفاده می‌کنند. در بعضی مواقع عدس نیز به آن‌ها اضافه می‌شود. لازم است که حبوبات مورد نیاز خود را روز قبل در آب ولرم بخیسانید. می‌توانید نخود و لوبیا را پس از خیس خوردن نیم‌پز کنید و با دیگر مواد لازم مانند سیر، کشک، نعنا، پیاز، رشته و سبزی آش برای طبخ به طبیعت ببرید. ابتدا لوبیا و نخود نیم‌پز را به‌همراه عدس و سبزی آش درون قابلمه آب بریزید و روی آتش بگذارید. سپس رشته‌ها را خرد کرده و به حبوبات اضافه کنید. سیر و پیاز را در ظرفی جداگانه با روغن تفت دهید و مقداری از سیرداغ و پیازداغ نهایی را درون قابلمه آش بریزید. پس از طبخ حبوبات، اضافه‌کردن نمک و دیگر ادویه‌ها را فراموش نکنید. همچنین می‌توانید برای تزئین آش رشته از نعناداغ، پیازداغ و سیرداغ استفاده کنید.
• کاهو سکنجبین: برای تهیه کاهو سکنجبین به یک لیوان سرکه، دو لیوان و نیم عسل، آب و گلاب نیاز دارید. در مرحله اول سرکه، عسل و آب را درون یک ظرف بجوشانید. لازم است که در هنگام جوشیدن این مواد به‌طور مرتب کف ایجادشده روی ظرف را بگیرید. وقتی مقدار مواد باقی‌مانده درون ظرف به یک‌چهارم میزان اولیه رسید، ظرف را از روی آتش بردارید و یک قاشق غذاخوری گلاب به آن بیافزایید. در نهایت می‌توانید مایع غلیظ به‌دست آمده را به‌عنوان یکی از انواع غذا سیزده به در نوش جان کنید.

سایر انواع غذا سیزده به در

• باقالی‌پلو با گوشت یا مرغ: باقالی سبز، برنج، پیاز، گوشت یا مرغ، سیر، شوید، زعفران، نمک، فلفل، زردچوبه و روغن از مواد اولیه‌ای محسوب می‌شوند که برای طبخ این غذا به آن‌ها نیاز دارید. در ابتدا پیازها را به‌صورت خلالی برش بزنید و در روغن تفت دهید. پس از طلایی شدن آن‌ها، سیر را نیز اضافه کنید. تکه‌های مرغ یا گوشت را به‌همراه ادویه و زعفران به سیر و پیاز تفت‌داده‌شده بیافزایید و یک تا دو لیوان آب درون قابلمه بریزید و اجازه دهید، غذا روی آتش ملایم بپزد. برای درست‌کردن باقالی‌پلو باید برنج را از قبل بخیسانید و به‌صورت آبکش طبخ کنید. باقالی‌ها را نیز به‌مدت ۳۰ دقیقه بپزید و در این مدت کف ایجاد‌شده روی آن را بگیرید. برنج آبکش‌شده، باقالی سبز و شوید را به‌صورت لایه‌لایه داخل قابلمه بریزید. بعد از یک ساعت دم‌کشیدن، این غذا سیزده به در خوشمزه را سرو کنید. برای تجربه یک پخت غذای راحت در طبیعت محصولات استنلی را پیشنهاد می کنیم.
• کباب کوبیده: کباب کوبیده یکی دیگر از رایج‌ترین خوراکی های مخصوص سیزده به در است. برای تهیه آن بسته به تعداد افراد به گوشت گوسفندی یا ترکیب گوشت گوسفندی و گوشت گوساله به مقدار لازم نیاز دارید. یک عدد پیاز بزرگ، یک قاشق چای‌خوری زعفران ساییده‌شده، نمک و فلفل از دیگر مواد لازم برای تهیه این غذا به‌حساب می‌آیند. پس از رنده‌کردن پیاز، آب اضافی آن را بگیرید. گوشت چرخ‌کرده، نمک و فلفل را به پیازها اضافه کنید و تا زمانی که این ترکیب حالت چسبندگی به خود بگیرد، به ورز دادن آن ادامه دهید. زعفران را دم کنید و به مخلوط گوشت و پیاز بیافزایید. گوشت‌ها را به‌سیخ بکشید و روی زغال گداخته کباب کنید.

امسال متفاوت غذا درست کن

پخت غذا برای 13 به در یکی از چالش‌های این روز به‌شمار می‌رود. چون برای تهیه خوراکی‌های رایج در این روز باید زمان زیادی را به طبخ آن‌ها اختصاص دهید. همین موضوع باعث می‌شود تا امکان همراهی کردن با خانواده را در تفریحات و خوش‌گذرانی‌ها از دست بدهید. بااین‌حال با پخت غذاهای ساده و راحت می‌توانید در مدت کوتاهی غذایی خوشمزه را طبخ کرده و به‌همراه خانواده خود نوش جان کنید. چند غذا سیزده به در که تهیه آن‌ها وقت کمی از شما می‌گیرد، عبارتند از:

• جوجه‌کباب: برای تهیه جوجه‌کباب در طبیعت باید از شب قبل جوجه‌ها را بسته به ذائقه خود در موادی مانند پیاز و زعفران دم‌کرده یا پیاز و آب لیموترش بخوابانید. سپس کافی است جوجه‌ها را به سیخ بکشید و روی آتش با حرارت کم کباب کنید.
• جوجه‌کباب تابه‌ای: برای پخت جوجه‌کباب تابه‌ای لازم است که فیله‌های مرغ را در ابعاد متوسط خرد کرده و ادویه‌هایی مانند نمک، فلفل، زردچوبه و زعفران دم‌کرده را با آن‌ها مخلوط کنید. یک سلفون روی فیله‌ها بکشید و به‌مدت دو تا سه ساعت درون یخچال بگذارید. سپس آن‌ها را از درون یخچال خارج کنید و پیاز خردشده و آب لیموترش را به فیله‌ها اضافه کنید و مجددا داخل یخچال قرار دهید. در روز سیزده‌به‌در جوجه‌ها را به‌همراه یک ماهیتابه و سیخ‌های کوچک چوبی با خود به طبیعت ببرید. جوجه‌ها را به سیخ بکشید و ماهیتابه را روی اجاق‌گاز کوچک یا اجاق گاز سفری با حرارت کم قرار دهید. بگذارید یک طرف جوجه‌ها به‌طور کامل بپزد. سپس سیخ‌ها را بچرخانید تا سمت دیگر جوجه‌ها نیز برشته شود. می‌توانید این نوع غذا سیزده به در را به‌همراه سیب‌زمینی سرخ‌کرده نوش جان کنید.

• غذاهای فست‌فودی: می‌توانید انواع ناگت، همبرگر، کباب لقمه و شنیسل را به‌صورت نیمه‌آماده خریداری کنید. به این ترتیب برای آماده کردن این غذاها در طبیعت تنها به یک ماهیتابه و اجاق گاز مسافرتی نیاز خواهید داشت. پیشنهاد می‌کنیم که در صورت انتخاب غذاهای فست‌فودی، نان، گوجه‌فرنگی، خیارشور و پیازچه با خود به‌همراه داشته باشید.
• کوکو سیب‌زمینی: کوکو سیب‌زمینی به‌عنوان یکی از بهترین گزینه‌های پخت غذا برای 13 به در شناخته می‌شود. برای طبخ این غذا سیزده به در به‌اندازه ۴ نفر، به ۵ عدد سیب‌زمینی، سه عدد تخم‌مرغ، فلفل سیاه، زردچوبه و نمک نیاز خواهید داشت. می‌توانید سیب‌زمینی‌ها را به‌صورت خام یا نیم‌پز رنده کنید یا پس از آب‌پز کردن آن‌ها را بکوبید. تخم‌مرغ‌ها را شکسته و با ادویه، نمک و فلفل به ظرف حاوی سیب‌زمینی اضافه کنید و به‌خوبی ورز دهید. حالا برای سرخ کردن این مواد فقط به یک اجاق گاز کوچک مسافرتی، ماهیتابه و روغن احتیاج دارید.

نوشیدنی های جذاب برای ۱۳ به در

چای زغالی یا چای آتشی یکی از خوشمزه‌ترین نوشیدنی‌های سنتی است که تهیه‌کردن آن در روز طبیعت بسیار رواج دارد. با وجود این اگر دوست دارید، این جشن را در سال 1403 متفاوت برگزار کنید، به شما امتحان نوشیدنی‌های زیر را پیشنهاد می‌کنیم.

• قهوه ترک: قهوه ترک یکی از نوشیدنی‌هایی است که به‌راحتی در طبیعت آماده می‌شود. برای درست‌کردن آن برای یک نفر به یک قهوه‌جوش، یک پیمانه آب‌جوشیده سرد و یک قاشق غذاخوری قهوه ترک نیاز دارید. می‌توانید بسته به ذائقه خود مقداری شکر نیز به این نوشیدنی اضافه کنید. مواد را درون قهوه‌جوش بریزید و به‌خوبی به‌هم بزنید، آن را روی حرارت ملایم بگذارید و پیش از آنکه مایع به حالت جوش برسد، از روی آتش بردارید.

• شکلات داغ: برای درست‌کردن شکلات داغ باید مقداری پودر کاکائو، شکلات تلخ و شکر قهوه‌ای را درون یک قابلمه بریزید و حرارت دهید. بعد از باز شدن تکه‌های شکلات، شیر را به این مواد اضافه کنید. حدود ۵ دقیقه تمامی مواد اولیه را روی حرارت ملایم به‌هم بزنید. در صورت تمایل می‌توانید در مرحله پایانی کمی عصاره وانیل نیز به نوشیدنی خود اضافه کنید. با توجه به آنکه آماده‌کردن شکلات داغ در طبیعت کمی دشوار است، پیشنهاد می‌کنیم که آن را در منزل تهیه کنید. سپس می‌توانید بدون نگرانی از سرد شدن این نوشیدنی، آن را درون فلاسک یا ظروف استنلی خود بریزید و در دامان طبیعت از مزه‌اش لذت ببرید.
• شربت نارنج: حدود ۱۰ عدد نارنج متوسط را بشویید، پوست آن‌ها را بگیرید و برش بزنید. شکر را به نارنج‌ها اضافه کرده و با گوشت‌کوب برقی یا دستی آن‌ها را به‌خوبی له کنید. آب لیموترش و آب سرد را به این مواد اضافه کنید. مواد را کاملا به‌هم بزنید تا دانه‌های شکر درون مایع حل شوند. در مرحله آخر مواد را از صافی بگذرانید تا پالپ‌های نارنج از مایع جدا شوند. آماده‌کردن این نوشیدنی در طبیعت کار ساده‌ای نیست. به‌همین دلیل توصیه می‌کنیم آن را در منزل تهیه کنید و درون ظروف کمپ و سفر استنلی یا فلاسک‌های هوشمند با قابلیت گرمایشی و سرمایشی، با خود به طبیعت ببرید.

سوالات متداول

متداول‌ترین انواع غذا سیزده به در چه مواردی را شامل می‌شوند؟

هر شهر و استان ایران، غذا سیزده به در مخصوص به خود را دارد. با وجود این در چنین روزی غذاهایی مانند آش رشته، آش دوغ و انواع کباب بیشتر از سایرین پخته می‌شوند.

برای پخت غذا برای 13 به در بهترین گزینه کدام خوراکی‌ها است که زود نیز تهیه شوند؟

جوجه‌کباب، جوجه‌کباب تابه‌ای، کوکو سیب‌زمینی و غذاهای فست‌فودی را به‌راحتی می‌توانید در طبیعت به‌کمک اجاق گازهای کوچک و سفری آماده کنید.

در روز طبیعت کدام نوشیدنی‌ها طرفدار دارند؟

شما می‌توانید بسته به ذائقه خود انواع نوشیدنی‌های سرد و گرم مانند چای زغالی، قهوه ترک، شکلات داغ و شربت نارنج را آماده کنید. برای حفظ تازگی آن‌ها نیز می‌توانید از فلاسک و ظروف استنلی استفاده کنید.

جمع‌بندی

آش رشته، انواع کباب، کاهو سکنجبین و باقالی‌پلو با گوشت یا مرغ به‌عنوان بعضی از رایج‌ترین انواع غذا سیزده به در شناخته می‌شوند. خوردن آن‌ها در سیزدهمین روز فروردین از سال‌های گذشته رواج داشته است. با وجود این پختن آن‌ها در طبیعت برای بسیاری از افراد یک چالش بزرگ است. اگر دوست ندارید که روز طبیعت امسال زمان زیادی را به طبخ غذا اختصاص دهید، پیشنهاد می‌کنیم که خوراکی‌هایی با طرز تهیه ساده‌تر را امتحان کنید.

در این مقاله به معرفی خوراکی‌های سنتی، خوراکی‌هایی با دستور پخت آسان و نوشیدنی‌های خوش‌طعم مناسب این روز پرداختیم و طرز تهیه آن‌ها را توضیح دادیم تا جشن خود را متفاوت برگزار کنید.