دهیدراتاسیون و اهمیت آن در بدن

هیدراتاسیون فرایند حیاتی برای حفظ سلامت و عملکرد کلی بدن است که شامل مصرف مقدار کافی آب برای عملکرد مطلوب سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌شود. هیدراتاسیون مناسب برای عملکردهای مختلف بدن از جمله تنظیم دمای بدن، کمک به هضم، انتقال مواد مغذی و دفع سموم ضروری است.

کم آبی بدن منجر به بروز انواع مشکلات سلامتی مانند خستگی، سردرد، سرگیجه و در صورت درمان نشدن، حتی عوارض شدیدتر می‌شود. بنابراین هیدراته ماندن مناسب با نوشیدن آب کافی در طول روز برای حفظ سلامتی و اطمینان از عملکرد موثر بدن بسیار مهم است. ما در این مقاله به بررسی اهمیت دهیدراته شدن بدن می‌پردازیم، پس همراهمان بمانید.

هیدراتاسیون چیست؟

توانایی بدن در جذب آب مورد نیاز خود یا جایگزین کردن مایعات از دست‌رفته، هیدراتاسیون نام دارد. معنای این کلمه در دنیای پزشکی رساندن مایع (آب) به بدن فردی است که از کمبود زیاد مایعات رنج می‌برد. مثلا زمانی که بیماری دچار اسهال شدید می‌شود، پزشک برای تزریق مایع یا پودر خوراکی او آر اس(ORS)، سرم وریدی تجویز می‌کند. هیدراتاسیون مهم است، زیرا بدن برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه خود نیاز به مایعات دارد.

دهیدراته شدن بدن

بدن زمانی کم آبی را تجربه می‌کند که مقدار آب دفع‌شده از آن بیشتر از مقدار آب مصرفی باشد. تقریبا ۷۵درصد از وزن ما به آب تعلق دارد که بخشی زیادی از آن در سلول‌ها و مقدار باقیمانده در رگ‌های خونی و فضای بین سلول‌ها قرار گرفته‌اند. اگر کم آبی بدن درمان نشود، ممکن است باعث نارسایی اندام‌های بدن و رفتن بیمار به حالت کما شود.

پزشک برای تشخیص دهیدراته شدن بدن، علائم گوناگونی را مدنظر قرار می‌دهد. از جمله رنگ‌پریدگی صورت، گودی زیر چشم‌ها و خشکی چهره، او همچنین ضربان قلب و فشار خون بیمار را بررسی می‌کند. اگر پزشک با معاینه بیمار نتیجه بگیرد مبتلا کم آبی است، چند آزمایش مانند آزمایش خون و تجزیه و تحلیل ادرار را برای بررسی پیشرفت بیماری و تشخیص وضعیت او، تجویز خواهد کرد.

نمونه خون بیمار در آزمایشگاه برای تعیین سطح سدیم و پتاسیم آن و همچنین وجود هرگونه عفونت و بیماری، بررسی می‌شود. از طرفی تغییر رنگ ادرار و تیرگی آن، یکی دیگر از نشانه‌های دهیدراته شدن بدن است. پزشک برای تجویز درمان مشکل کم آبی بدن به عوامل متعددی از جمله سن بیمار و شت بیماری توجه می‌کند. با مصرف آب به‌اندازه کافی، الکترولیت‌های از دست‌رفته به حالت اولیه برمی‌گردند. بااین‌حال، به بدن افرادی که دچار دهیدراته شدید شده‌اند، ممکن است مایعات به‌شکل درون وریدی تزریق شود.

علائم دهیدراته شدن بدن

دهیدراته شدن بدن یا کم آبی به‌معنای کاهش ۱۰درصدی وزن بدن در اثر از دست رفتن مایعات است. این اتفاق عوارض مهلکی برای بدن مانند کم آبی پوست دارد. از جمله نشانه‌های دهیدراته شدن بدن باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• احساس تشنگی بیش از حد؛
• خشکی دهان و بوی بد آن؛
• گرفتگی عضلات؛
• ادرار و تعریق کمتر از حد معمول؛
• زردی ادرار؛
• احساس خستگی؛
• خشکی پوست؛
• فرورفتگی و قرمزی چشم؛
• سرگیجه، بی‌حالی و از حال رفتن.

اگر به‌دلیل گرما، ورزش سنگین، عرق‌کردن، آنفولانزا، مصرف بعضی داروها یا تکرر ادرار، آب زیادی از دست می‌دهید، حتما میزان مایعات مصرفی خود را کنترل کنید. در صورت نیاز به دکتر مراجعه کنید تا درمان مناسب را برایتان تجویز کند. همچنین توجه به مصرف مایعات و تغذیه مناسب به جلوگیری از دهیدراته شدن بدن کمک می‌کند.

دهیدراته شدن پوست و علائم آن

پوست دهیدراته یکی از علائم کم‌آبی بدن و پوست است. این وضعیت زمانی رخ می‎دهد که بدن انسان بیشتر از مقدار آب مصرفی خود، آب از دست بدهد. اگرچه پوست خشک با پوست دهیدراته یکسان نیست، اما باید از هر دو مراقبت کنید. علائم پوست دهیدراته به شرح زیر هستند:

• پوسته‌پوسته شدن: پوست دچار خارش و کاهش انعطاف‌پذیری می‌شود.
• کاهش درخشندگی پوست: پوست کدر می‌شود.
• گودی زیر چشم‌ها: این نشانه معمولا در نوزادان و کودکان دیده می‌شود.
• چین و چروک: پوست به سبب کم‌آبی، خشک و چروکیده می‌شود.

برای پیشگیری و درمان پوست دهیدراته، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مصرف آب کافی: روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
• محافظت از پوست در برابر آفتاب: استفاده از کرم ضدآفتاب و پوشیدن لباس‌های مناسب هنگام در معرض آفتاب قرار گرفتن را فراموش نکنید.
• تغذیه مناسب: مصرف میوه‌ها و سبزیجات با مقدار زیاد آب را جدی بگیرید.
• استفاده از مرطوب‌کننده: محصولات مرطوب‌کننده پوست استفاده کنید.

در صورتی که علائم پوست دهیدراته شدید باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص دقیق، روش مناسب درمان را انتخاب کند. همچنین نوزادان و کودکان به‌دلیل افزایش احتمال اسهال و استفراغ، باید به‌شکل ویژه تحت مراقبت قرار گیرند.

درمان دهیدراته شدن بدن

خوشبختانه کم آبی بدن درمان‌شدنی است. برای درمان دهیدراته شدن بدن، راهکارهای زیر مفیدند:

• مصرف مایعات: نوشیدن مقدار کافی آب با قمقمه برای جبران آب از دست رفته بدن به‌علت عرق‌کردن، نفس‌کشیدن و ادرارکردن بسیار مهم است. همچنین مصرف مایعات حاوی الکترولیت‌ها به درمان دهیدراته بودن کمک می‌کند.
• داروها: در موارد شدید، مایعات به‌صورت تزریقی به بیمار داده می‌شوند. مصرف داروهای ضد اسهال، ضد استفراغ و تب نیز در درمان کم آبی مؤثر است

برای جلوگیری از کم آبی بدن، نکات زیر را رعایت کنید:

• نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز؛
• همراه داشتن همیشه تراول ماگ؛
• ترک سیگار؛
• کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی؛
• مصرف بیشتر سبزی‌ها و میوه‌های تازه؛
• مصرف بیشتر دانه‌های آجیلی و ماهی‌های روغنی.

به علاوه، پوست دهیدراته نیز نیاز به آبرسانی دارد. برای درمان پوست دهیدراته می‌توانید از محصولات آبرسان پوست استفاده کنید. این محصولات حاوی ترکیبات جاذب رطوبت هستند و به مرطوب شدن پوست کمک می‌کنند. از طرفی استفاده از ماسک‌ها و کرم‌های دارای خاصیت آبرسانی و مرطوب کنندگی نیز  به بهبود وضعیت پوست کمک می‌کند. اگر علائم پوست دهیدراته شدید شما رفع نشدند، توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید.

بهترین نوشیدنی‌ها ‌برای هیدراته ماندن بدن

برای هیدراته ماندن بدن، می‌توانید نوشیدنی‌های مختلف را مصرف کنید. در ادامه، 5 تا از بهترین نوشیدنی‌ها برای هیدراته نگه داشتن بدن را معرفی می‌کنیم:

1. آب: آب بهترین راه برای هیدراته کردن است و نیازی نیست برای تهیه آن زحمت خاصی بکشید. آب ارزان‌ترین و در عین‌حال مطلوب‌ترین نوشیدنی برای هیدراته نگه داشتن بدن است. خرید بطری آب معدنی نیز بهترین راه‌حل برای زمانی است که به آب آشامیدنی دسترسی ندارید.
2. شیر: از آن‌جایی که شیر غلظت بسیار بیشتری از آب دارد، ممکن است فکر کنید که مصرف آن آب بدن را کم می‌کند، اما اینطور نیست. علاوه‌بر‌ کلسیم و ویتامین D، شیر حاوی پروتئین است که حتی در گرم‌ترین روزها هم انرژی لازم را برای شما تامین می‌کند.
3. دمنوش میوه و گیاهان: اگر نوشیدن آب ساده در طول روز برای شما سخت است، دمنوش‌های گیاهی و میوه‌ای راهی سالم برای طعم دادن به آب بدون افزودن شکر هستند. آبمیوه حاوی حدود 85درصد آب است که باعث خاصیت آبرسانی فوق‌العاده آن می‌شود. ویتامین‌های موجود در میوه‌های طبیعی نیز مفید هستند. اگر مقدار زیادی آبمیوه می‌نوشید، آن را با آب رقیق کنید.
4. هندوانه: هر بار که هندوانه می‌خورید، 92درصد آب جذب می‌کنید. آب هندوانه بهتر از همه آبمیوه‎ها است.
5. نوشیدنی‌های ورزشی: الکترولیت‌ موجود در نوشیدنی‌های ورزشی، نتیجه‌گیری از هیدراتاسیون را افزایش می‌دهد. نوشیدنی‌های ورزشی نیز طعمی بهتر از آب دارند، بنابراین نوشیدن آن‌ها برای کسانی که نوشیدن آب معمولی برایشان آسان نیست، راحت‌تر است.

سوالات متداول

سخن نهایی

هیدراتاسیون نقش مهمی در حفظ سلامت و تندرستی کلی بدن دارد. اطمینان از مصرف آب کافی برای پشتیبانی از عملکردهای بدن، از تنظیم دما گرفته تا کمک به هضم و انتقال مواد مغذی ضروری است. کم آبی بدن اثرات مضری بر سلامتی آن دارد و منجر به بروز مشکلاتی مانند خستگی، سردرد و سرگیجه می‌شود. راه‌های درمان کم آبی شامل نوشیدن مایعات و الکترولیت‌های ‌از دست‌رفته در بدن است.

مصرف آب یا محلول‌های ‌خوراکی آبرسانی برای بازگرداندن سطح هیدراتاسیون مناسب بسیار مهم هستند. در موارد کم آبی شدید، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی مانند تزریق داخل وریدی مایعات باشد. درمان سریع و مناسب کم آبی بدن برای جلوگیری از عوارض و بازگرداندن عملکرد طبیعی بدن ضروری است.